«مزایای سلامت روان اعمال عبادی اسلام»
اسلام یک چارچوب کلی برای زندگی فراهم می‌کند و در آموزه‌های آن می‌توان توصیه‌های بسیاری را برای تقویت سلامت روان یافت. اگرچه این موارد ذاتاً اعمال عبادی هستند، مزایای ثانویهٔ حفظ سلامتی شخص، از طریق این اقدامات، توسط تحقیقات روز مدرن حمایت می‌شوند. من به عنوان یک سایکوتراپیست (روان‌درمانگر) می‌توانم به اهمیت معنویت بر سلامت روان تأکید کنم و در این مقاله سه ارتباط مهم بین اعمال اسلامی و سلامتی روان، مورد بحث قرار می‌گیرد.
۱. ارتباط و محبت به ارائه دهندهٔ اصلی
بزرگترین نیاز بشر پس از برآورده شدن نیازهای اساسی‌اش، ارتباط و محبت است. دلبستگی سالم برای رشد، بالفعل کردن تمام پتانسیل فرد و ایجاد روابط معنادار با دیگران ضروری است. برخی از مردم از درک دلبستگی سالم با عزیزان خود بهره‌مندند؛ در عین حال، بسیاری از افراد، زندگی خود را با احساس عدم ارتباط با دیگران می‌گذرانند. در صورت فقدان دلبستگی‌های سالم، انسان‌ها در معرض خطر بیشتری برای انزوا، عزت نفس پایین و روحیهٔ ناپایدار هستند. [۱]
من در کار بالینی دریافتم کسانی که دلبستگی سالم و دوستانه با الله دارند، در مواقع سختی می‌توانند به طور شگفت انگیزی مقاومت کنند. هنگامی که دیگران آنها را رها کرده‌اند یا عوامل استرس‌زا زیاد هستند، آنها ایمان محکم دارند که الله به آنها بیشترین علاقه را دارد و آنها را حمایت خواهد کرد. بیایید برخی از جنبه‌های چگونگی تفاوت یک رابطه با الله را با هر نوع رابطهٔ دیگری که یک شخص می‌تواند داشته باشد، بررسی کنیم:
•یک ارتباط همیشه حاضر
انسان‌ها در محبوب‌ترین روابطشان می‌توانند برای برقراری ارتباط و درک نیازهای یکدیگر تلاش کنند؛ اما الله در قرآن به ما می‌گوید که او افکار و تجربیات ما را به گونه‌ای که هیچ‌کس دیگری نمی‌تواند درک کند، می‌فهمد. این ارتباط، دانستن اینکه شخصی با شما است و شما را در هر صورت می‌فهمد، می‌تواند یک نقطهٔ شروع عالی برای امنیت عاطفی باشد.
«به راستی ما انسان را آفریده‌ایم و چیزی را که نفسش به او وسوسه می‌کند می‌دانیم و ما از (شاه) رگ گردن به او نزدیکتریم.» [ق: ۱۶]
«بنده‌ام با چیزی بیشتر از آنچه بر او فرض کرده‌ام، به من نزدیک نشد و همچنان بنده‌ام با نوافل به من نزدیک می‌شود تا آنکه دوستش بدارم و هرگاه دوستش داشتم شنوایی او می‌شوم که با آن می‌شنود و بینایی‌اش می‌شوم که با آن می‌بیند و دستش می‌شوم که با آن می‌گیرد و پایش می‌شوم که با آن می‌رود و اگر از من بخواهد، قطعاً به او عطا خواهم کرد و اگر به من پناه آورد، قطعاً به اون پناه خواهم داد.» [بخاری]
•محبت الهی
الله در قرآن به مؤمنان می‌گوید که آنها را دوست دارد و هیچ پیوندی بزرگتر از هنگام خدمت به او نیست. برای مسلمانان، این محبت، دلبستگی و مزیت می‌تواند باعث احساس خشنودی زیاد شود.
«بگو اگر الله را دوست می‌دارید، پس از من پیروی کنید تا الله شما را دوست بدارد و گناهانتان را برایتان بیامرزد و الله، آمرزندهٔ مهربان است.» [آل عمران: ۳۱]
«در (قبول) دین هیچ اجباری نیست؛ به راستی که راه راست (و هدایت) از راه انحراف (و گمراهی) روشن شده است؛ پس هر کس به طاغوت (شیطان و بت و انسان‌های گمراه و طغیانگر) کفر ورزد و به خدا ایمان آورد، پس به راستی که به دستگیرهٔ محکمی چنگ زده است که آن را گسستن نیست و الله شنوای داناست.» [بقره: ۲۵۶]
۲. خود پنداره و هویت
در دنیایی که بسیاری از مردم به جای اخلاق حقیقی، اخلاق شخصیتی را نشان می‌دهند، به این معنی که افراد به جای اینکه خصوصیاتشان را که درونی شده‌اند، جلوه دهند، بیشتر به نحوهٔ ظهور شخصیتشان به دیگران اهمیت می‌دهند. [۲] قرآن، ماهرانه خصوصیات لازم برای موفقیت دنیوی و اخروی را برجسته می‌کند. الله این خصوصیات را در سراسر قرآن بیان می‌کند و نمونه‌های اندکی از آن، شامل موارد زیر است:
«... یقیناً الله عادلان را دوست دارد.» [مائده: ۴۲]
«... و الله شکیبایان را دوست دارد.» [آل عمران: ۱۴۶]
«آن کسانی که در توانگری و تنگدستی انفاق می‌کنند و خشم خود را فرو می‌برند و از مردم در می‌گذرند و الله نیکوکاران را دوست می‌دارد.» [آل عمران: ۱۳۴]
چرا شناختن و داشتن خصوصیات مثبت برای سلامت روان مهم است؟ دانستن اینکه شما چه کسی هستید یا می‌خواهید باشید، می‌تواند در خود پندارهٔ قوی نقش داشته باشد، همان چیزی که روان‌درمانگرانی مثل من برای افزایش عزت نفس، هدف از زندگی و روابط سالم، با بیمار در جلسهٔ درمانی روی آن کار می‌کنیم. اتکا به ویژگی‌های اصلی سلامت در مواقع سخت، همچنین می‌تواند راهنمای چگونگی برخورد فرد در درگیری‌های بین فردی، احساسات دشوار و بی ثباتی‌های اخلاقی باشد.
۳. اسلام روشی سالم برای زندگی را ترویج می‌کند.
مسلمانان از ارکان عقیدهٔ اسلامی پیروی می‌کنند و پیروی از یک سبک زندگی اسلامی، فواید بهداشت روانی بسیاری دارد. در زیر، تعدادی از اعمال عبادی بسیاری آمده است که در مقالات علمی نشان داده شده است دارای مزایایی برای سلامت روان هستند:
• زکات: صدقه یکی از ارکان اسلام است. تحقیقات نشان می‌دهد که صدقه دادن معادل دو برابر خوشحالی ناشی از دو برابر شدن درآمد فرد، خوشحالی را افزایش می‌دهد. [۳]
• روزه: روزه، رکن دیگری از اسلام است که نشان داده شده است دارای مزایای پزشکی [۴] و فواید بهداشت روانی زیادی است. [۵] از نظر روانشناسی، روزه گرفتن می‌تواند نظم و انضباط و تفکر هدفمند را افزایش دهد. همچنین باعث افزایش آگاهی نسبت به خدا می‌شود و می‌تواند به فرد کمک کند تا بیشتر با کسانی که دارایی کمتر از او دارند، ارتباط برقرار کند.
• نماز: ستون دیگری از اسلام که فوایدی افزون بر معنویت دارد، نمازهای پنجگانه روزانه‌اند. حرکات فیزیکی نماز برای جسم مفید است و از نظر روانشناختی نیز، مزایایی برای سلامت روان، از طریق اتصال مداوم به یک قدرت بالاتر در طول روز فراهم است [۶]. تلاوت قرآن، که می‌تواند بخشی از نماز باشد، هم نشان داده است که مزایای روانشناسی دارد. [۷]
• ذهن‌آگاهی: ذهن آگاهی معمولاً با بودیسم همراه است؛ اما در واقع مبحث بسیار مهمی در اسلام است؛ [۸] در حالی که ذهن آگاهی اخیراً در تحقیقات بالینی معلوم شده است که دارای مزایایی برای سلامت روان است؛ [۹] اما روشی است که صدها سال پیش توسط محققان مسلمان البته کمی متفاوت از شاخهٔ اصلی ذهن (آگاهی) مورد بحث قرار گرفته است.
جنبه‌های بسیاری از اعمال اسلامی وجود دارد که سلامت روان را تقویت می‌کند و این مقاله فقط به صورت سطحی این مسئله را نشان می‌دهد که معنویت چگونه می‌تواند انعطاف‌پذیری را افزایش دهد. من در کار روان درمانی خود دریافتم که معنویت می‌تواند در کاهش عوامل خطر و همچنین تسهیل مقابلهٔ بسیار مؤثر باشد؛ در حالی که این اصول اسلامی، اولین و مهمترین اعمال عبادی هستند در عین حال منافع ثانویهٔ آنها در مورد سلامت روان در مقالات علمی مشهود است.
نویسنده: Najwa Awad
مترجم: Tesnim از انجمن آنتی‌شبهات
منابع:
[1] DeVito, Cassandra C., “The Link Between Insecure Attachment and Depression: Two Potential Pathways” (2014).Masters Theses. 11.
[2] Covey, S. R. (2004). The 7 habits of highly effective people: Restoring the character ethic. New York: Free Press.
[3] Allen, S. (2018). The Science of Generosity. PDF file.
[4] Pakkir Maideen NM, Jumale A, I.H. Alatrash J, Ahamed Abdul Sukkur A. Health Benefits of Islamic Intermittent Fasting. J Fasting Health. 2017; 5(4): 162-171. Doi: 10.22038/jnfh.2018.30667.1111
[5] Ahmad S, Goel K, Maroof KA, Goel P, Arif M, et al. (2012) Psycho-Social Behaviour and Health Benefits of Islamic Fasting During the Month of Ramadan. J Community Med Health Educ 2:178. doi: 10.4172/2161-0711.1000178
[6] Sayeed SA, Prakash A. The Islamic prayer (Salah/Namaaz) and yoga togetherness in mental health. Indian J Psychiatry 2013;55, Suppl S2:224-30
[7] Nayef, E. G., & Wahab, M. N. A. (2018). The Effect of Recitation Quran on the Human Emotions. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 8(2), 50–70.
[9] Justin Thomas, Steven W. Furber & Ian Grey (2018): The rise of mindfulness and its resonance with the Islamic tradition, Mental Health, Religion & Culture, DOI:10.1080/13674676.2017.1412410
«انجمن آنتی‌شبهات»
✾ @anti_shobahat